Alternatywy

Kiedy wydaje się, że wszystko właśnie ładnie się ułożyło, zawsze pojawia się jakaś przeszkoda. Można ją olać i dalej tkwić w tym, co jest, lub spróbować pokonać. A wiele przeszkód tkwi wyłącznie w głowie.

Jeszcze niedawno wydawało mi się, że świat powoli zaczął się układać, a ja powoli akceptuję diagnozę ASD i uczę się z nią żyć. I że nawet mi to jako tako wychodzi. To jednak wymaga ciągłego, aktywnego działania, które po prostu jest męczące. Z Aspergerem nie można się nudzić, chociaż czasami bym chciała.

Pomimo zmęczenia i znużenia tym monitorowaniem swoich emocji, zachowań i ogarniania świata staram się pamiętać, że w sytuacji nadziewania się na przeszkody mam zawsze wybór.

• Mogę odmówić ich pokonywania i zostać w tym co już znam. Powiedzieć że zawsze tak było, że nie umiem, nie potrafię, że świat jest niesprawiedliwy (co jest zgodne z prawdą). Mogę po raz kolejny dostać to, co znam. Frustrację. Lęk. Poczucie odrzucenia. Inność. Niedopasowanie do świata. Niemożność zrealizowania tego, co chcę zrealizować. Ale w zamian mam znane i bezpieczne.

• Mogę też spróbować coś zmienić. Tamto już znam: od 40 lat jest tak samo beznadziejnie. Gdy nie chcę po raz kolejny tego doświadczyć, próbuję poszukać alternatyw. Zmiana jest trudna i męcząca, nie kocham jej, ale – gdy mam już dosyć tkwienia w beznadziei – jest jedynym rozwiązaniem. Tym bardziej, że tolerowanie pewnych rzeczy przychodzi mi łatwiej; łatwiej o kompromis, który mnie nie zabije.

To, czego nauczyłam się od diagnozy Aspergera to to, że duża część ograniczeń nie jest tak naprawdę ograniczeniami. To błędy postrzegania świata: myślenie w pudełku i błędne (cudze) cele.

• Myślenie w pudełku (thinking in the box) polega na niedostrzeganiu innych sposobów rozwiązania problemu. To nie jest cecha Aspergera, to przypadłość gatunku ludzkiego. Wymaga nieco kreatywności i wyjścia poza to, co znane i dotychczas stosowane. Jeżeli nie mogę pokonać przeszkody górą, to może uda się ją obejść? Albo ktoś mnie może podsadzić? Może skombinować skądś drabinę? Zrobić podkop?

Wiele z tych pomysłów okazuje się od czapy, ale równie wiele okazuje się działać w praktyce. Nie lubię jeździć do miasta na spotkania z klientami? Spotykam się online. Nie chcę się spotykać z ludźmi? Proszę o maila. Przeraża mnie tłum w sklepie? Chodzę tam rano, tuż po otwarciu i z listą, dzięki czemu nie spędzam tam ani chwili dłużej niż to konieczne. Albo kupuję online z dostawą do domu.

• Błędne (cudze) cele to realizowanie celów, które są narzucone i które inni uważają za ważne. To kazusy tych wszystkich powinnaś zmienić pracę na lepszą, jedźcie do Rzymu, to piękne miasto i spotkajmy się w restauracji na kolacji. W skrócie: to te wszystkie rzeczy, które sprawiają innym radość i dają zadowolenie.

Niestety z Aspergerem i tym co ja chcę i lubię rzadko mają cokolwiek wspólnego, jako że mój świat jest inny. Prestiż, uznanie społeczne, eksponowane stanowisko i spędzanie czasu z innymi ludźmi to raczej jest koszmar niż życiowy cel. Czemu więc jest moim celem? Czemu „chcę” mieć tuzin znajomych, chodzić z nimi na głośne imprezy w knajpie i świętować w wypasionych restauracjach? Bo kiedyś ktoś mi powiedział, że tak powinnam? Bo wyjdź się pobawić z dziećmi zamiast czytać w samotności?

Kiedy się uwierzy, że przeszkody da się pokonać często wystarcza dobry plan. Przestają straszyć, bo przecież jest na nie sposób i już raz, drugi, trzeci się udało. Jak trzeba będzie, to uda się ponownie (dlaczegóż by nie?).

Kiedy się zrozumie, że część celów przyswajamy w ramach socjalizacji, można z nich zrezygnować. Wtedy świat staje się łatwiejszy i mniej dokuczliwy. I o wiele spokojniejszy.